De ECB doet alsof het het heft in handen neemt en de rente eens flink gaat verhogen. Maar feit blijft dat het monetaire beleid van de bank zo duifachtig is als maar kan, aldus Edin Mujagic.
Nomen est omen. In het Amsterdamse The Grand hotel besloot het bestuur van de Europese Centrale Bank een voor de band grand besluit te nemen en aan te kondigen dat de rente volgende maand omhoog zal gaan.
De bank is voornemens de officiële rente in juli op te trekken van -0,5% naar -0,25%. Het zal de eerste renteverhoging zijn sinds 2011.
Wanneer de bank in september nog een stap van 25 basispunten neemt, zoals Christine Lagarde, president van de ECB de exercitie noemt, zal de reis niet voorbij zijn.
We mogen ervan uit gaan dat de rente ook daarna verhoogd zal worden, maar hoe snel en in welke mate zal afhankelijk zijn van de ontwikkeling van de inflatie.
Wat het voornemen de rente ook in september op te krikken betreft, daarvoor geldt dat de bank een stap van 50 basispunten ook niet uitsluit.
Als de inflatieramingen in die maand op nog snellere prijsstijgingen in 2024 wijzen, dan is die reuzenstap zeer wel mogelijk.
Lagarde noemde de inflatie niet alleen onwenselijk hoog – je kunt ook zeggen, had ze iets anders kúnnen zeggen met ruim 8% inflatie terwijl het streven 2% is – zij wees er ook op dat de inflatie op steeds meer plekken in de economie te zien is.
Zoals elk jaar in juni, schotelden de ECB-economen het bestuur van de bank de nieuwe ramingen voor economische groei en inflatie tot twee jaar vooruit.
Na 6,2% dit jaar zal de geldontwaarding volgend jaar 3,5% bedragen verwachten ze, gevolgd door 2,1% inflatie in 2024.
In de wetenschap dat de trackrecord van de ECB wat inflatieramingen betreft ronduit beroerd is, moet er serieus rekening worden gehouden met een aanzienlijk hogere inflatie in 2024.
Ik ga uit dat een percentage van tussen 2 en 3%, zo niet iets meer.
De bank heeft besloten per 1 juli al te stoppen met het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties - op herinvesteringen van de rente die de ECB ontvangt op reeds gekocht papier en de aflossingen ervan, die gelden worden nog zeker tot en met 2024 gerecycled op de Europese kapitaalmarkten.
Het is een meesterlijke zet van de ECB! De bank snakt ernaar het in de afgelopen jaren afgekalfd vertrouwen in haar, te herstellen.
De hoge inflatie geeft de bank de kans dat voor elkaar te krijgen door met daden te laten zien dat ze ten strijde trekt tegen de hoge inflatie. Dat kan maar op één manier en dat is door de rente te verhogen.
Het probleem is alleen dat een ruime meerderheid van het bestuur de rente niet wil optrekken, die groep zou er vrede mee hebben het rentebeleid ongewijzigd te houden.
Enerzijds door de toegenomen kans dat de economische groei stevige wind tegen zal krijgen – de Wereldbank waarschuwde voor een langdurige periode van stagflatie – en anderzijds door het feit dat de schulden in te veel eurolanden te hoog zijn.
Stijgende rentes zouden dan voor problemen kunnen zorgen. En dus lijkt de bank te maken te hebben met een onmogelijke opgave.
Om vertrouwen terug te winnen, moet ze daadkrachtig optreden tegen hoge inflatie, maar dat staat haaks op wat een meerderheid van het bestuur eigenlijk wil doen.
En toch is die onmogelijke opgave op te lossen! Hoe? Door de voor het terugwinnen van vertrouwen benodigde renteverhogingen in te zetten en vervolgens afhankelijk te maken van de ontwikkeling van de inflatie(ramingen) in de herfst van dit jaar.
De ECB weet heel goed dat een groot deel van de hoge inflatie door tijdelijke en statistische factoren wordt veroorzaakt en dus straks uit de cijfers zal vallen.
Zoals de zaken er nu voor staan, begint dat na de zomer te spelen, ofwel: de kans is groot dat de inflatie in de tweede helft van het jaar zal pieken.
Dat blijkt ook uit de verwachtingen van de ECB-economen, die de geldontwaarding zien dalen naarmate het einde van het jaar nadert en dat zal doorzetten in 2023.
Merk op dat die trend die de ECB-modellen zien, zomaar kan impliceren dat de inflatieraming voor 2024 in september lager kan uitpakken dan in juni.
Aangezien de juni-raming voor 2024 2,1% bedraagt, zou een lager cijfer per definitie de verwachte inflatie op middellange termijn in lijn met het streefpercentage van de ECB brengen.
Als de situatie zich inderdaad zo ontwikkelt, dan zal de ECB in juli en september, met twee opeenvolgende renteverhogingen de tanden laten zien om vervolgens de verwachtingen over de mate van renteverhogingen te matigen.
Zeker als tegen die tijd de economische groei vertraagt. Maar dat de bank er niet voor terugdeinsde de rente te verhogen, dat zal dan bewezen zijn.
Dat de veranderde situatie op het inflatiefront de noodzaak om na september ermee (stevig) door te gaan wegnam, tja, dat is dan eenmaal zo. Maar niemand zal kunnen zeggen dat de ECB geen wil toonde de ingezette rentereis te vervolgen.
Het grootste risico voor de bank is dat de inflatie in de tweede helft van het jaar om wat voor reden dan ook niet piekt. Maar dat probleem pakt de bank tegen die tijd wel aan.
Verscholen achter het ogenschijnlijk indrukwekkende verbale havikachtige geweld van de ECB, is het feit dat het monetaire beleid van de bank zo duifachtig blijft als het maar kan.
Ook al brengt de ECB de officiële rente in juli en september met 75 basispunten omhoog naar 0,25%, dan blijft dat een behoorlijk eind onder het neutrale renteniveau.
Het rentepercentage waarbij de inflatie rond 2% gestabiliseerd wordt en aangewakkerd, noch afgeremd wordt. In de eurozone ligt dat renteniveau volgens gangbare schattingen ruwweg tussen 2 en 3 á 3,5%
Dus ook na renteverhogingen in juli en september, zal de ECB een inflatie-aanjagend beleid voeren, zij het iets minder inflatie-aanjagend dan voorheen.
Deze column is 10 juni jl. gepubliceerd in IEXProfs
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
