6 mei 2022 | Door: Edin MujagićEdin Mujagić

FED en vooral ECB lopen hopeloos achter

Centrale banken lopen achter op de curve en hebben straks niet genoeg ruimte om met renteverlagingen een nieuwe recessie op te vangen. Daarvoor gaat de rente gewoon veel te langzaam omhoog.

De Duitse tienjarige rente is opgelopen van -0,5% in de zomer van vorig jaar naar inmiddels bijna 1%. In de VS staan de langetermijnrentes traditiegetrouw nog hoger. Hoe ver kunnen rentes nog klimmen de komende tijd? Kapitaalmarktrentes zijn van oudsher een soort alarmmechanisme voor beleggers. Als de rentes op die markt stijgen, kan dat wijzen op verwachtingen van hogere inflatie of hogere kortetermijnrentes in de toekomst. Dat is een weergave van vertrouwen in de economische ontwikkeling.

Naderend onheil
Dalen die rentes, dan is er iets aan de hand. Beleggers die genoegen nemen met lagere rendementen kan erop wijzen dat ze koste wat kost in een veilige haven willen schuilen van naderend onheil. In combinatie met kortetermijnrentes, kunnen de kapitaalmarktrentes voorbodes zijn van een recessie. Een goede stelregel is dat als de kortetermijnrentes in de VS hoger ligt dan de tienjarige rente, een recessie zo’n 1 tot 1,5 jaar later een feit is. De langetermijnrentes zijn sinds de zomer van vorig jaar behoorlijk opgelopen. Het is geen toeval dat de inflatie toen ook aan een opmars begon.

Steunprogramma's afbouwen
In het kielzog daarvan stegen ook de inflatieverwachtingen voor de komende jaren. De verwachtingen omtrent economische groei waren uitstekend te noemen. Door de rappe stijging van de inflatie en wegebbende overtuiging dat de stijging tijdelijk zal zijn, beginnen de centrale banken te telegraferen dat ze hun beleid zullen wijzigen. De Fed kondigde aan te stoppen met het opkopen van obligaties en de officiële rente te gaan verhogen. De Europese Centrale Bank (ECB) bouwt ook de opkoopprogramma’s af.

Vertrouwde signalen
Dat de centrale banken zich terugtrekken van de kapitaalmarkten, betekent dat die markt weer normaal kan functioneren. De kapitaalmarkt reageert steeds meer op vertrouwde signalen, namelijk de verwachtingen ten aanzien van de groei en inflatie. De Fed grijpt in om de inflatie op middellange termijn laag te houden, maar niet voldoende hard om beleggers gerust te stellen dat de inflatie op termijn onder controle zal blijven.

Lange rente verder omhoog
In jargon: de Fed loopt nog steeds achter op de curve. Dit geldt zeker voor de ECB. Dat wijst eerder op een per saldo verdere stijging van de langetermijnrentes de komende maanden en kwartalen dan een daling richting 0% en eronder. Tel daarbij de nog steeds goede groeivooruitzichten. Er is veel voor te zeggen dat de stijgende rentetrend zich voort zal zetten.
Daarbij zijn niveaus van voor de Grote Financiële Crisis in 2008, 5% voor de Nederlandse tienjarige rente en ruim 4% voor de tienjarige Bund echter niet waarschijnlijk.

Te weinig ruimte
We weten niet wanneer en hoe sterk maar, dát de economische groei ergens in de komende jaren weer af zal nemen, is vrijwel zeker. Alleen al omdat dit groeitempo niet lang vol te houden is. Bij lagere groei of een recessie zullen centrale banken te weinig ruimte hebben die te bestrijden met renteverlagingen alleen. Daarvoor is, zo leert de historie, zo’n 5 procentpunt aan ruimte nodig. En zelfs als de Fed de rente dit en volgend jaar met nog eens 2 procentpunt of meer opkrikt, zal die ruimte er niet zijn.

Goed voor te stellen
Dat betekent dat het opnieuw (steun)aankopen van obligaties te verwachten is. De centrale banken hebben niet voor niets vorig jaar kwantitatieve verruiming gepromoveerd tot een standaardinstrument in hun monetaire gereedschapskist. Dat is iets wat een plafond kan gaan vormen voor de langetermijnrentes de komende jaren. Zo'n 4% in de tienjarige Bund is dan misschien onwaarschijnlijk, een stand met één voor de komma, zo niet een twee, is goed voor te stellen.

FED en vooral ECB lopen hopeloos achter
Over de auteur

Over de auteur
Edin Mujagić

Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.