22 september 2022 | Door: Edin MujagićEdin Mujagić

Interview Volcker juni 2008

Zoals ik heb beloofd in ‘Macro met Mujagic’ vanmiddag op BNR, hieronder het eerste interview dat ik heb gehad met Paul Volcker, voormalig voorzitter van de Fed. Er zouden nog twee volgen, ik werkte toen als redacteur macro-economie bij een weekblad, en omdat wij tijdens onze eerste ontmoeting een klik hadden, spraken we elkaar sinds 2008 nagenoeg elk jaar, als twee economen onder elkaar, om over economische en (geo)politieke ontwikkelingen te praten. Het onderstaand interview is afgenomen in juni 2008 – in de week waarin EUR/USD de hoogste stand ooit bereikte, 1,59 – maar de inhoud is door alle ontwikkelingen in de wereld sindsdien nog steeds zeer actueel. Geniet ervan!

Paul Volcker is voormalig voorzitter van de Fed (Amerikaanse centrale bank) en als hoofd van de adviesraad voor economisch herstel, een van de voornaamste economische adviseurs van president Barack Obama.

Paul Volcker werd in 1979 benoemd als voorzitter van de Fed. De Amerikaanse economie was nog niet hersteld van de eerste olieschok medio jaren zeventig of de tweede kwam er in volle vaart overheen. De inflatie bedroeg bijna 15 procent en richtte een enorme economische ravage aan. Volcker was vastberaden het inflatiemonster te verslaan. Hij trok de officiële rente op naar ruim 20 procent en stortte de VS in de diepste recessie sinds de periode tussen de twee wereldoorlogen.

Miljoenen Amerikanen verloren hun baan. Bijna dagelijks bezorgde de post houten planken bij Volcker, met daarop briefjes van bouwvakkers: ‘We hebben ze toch niet nodig.’ Volcker ontving ook enveloppen vol autosleutels van autoverkopers, omdat niemand nog een auto kocht. Buiten zijn kantoor reden boze boeren rondjes op hun tractoren. Een keer drong zelfs een verontwaardigde Amerikaan gewapend met geweer, pistool én mes door tot bij de deur van Volckers kantoor.

Paul Volcker is goed gemutst als hij ons ontvangt. Hij grapt en lacht wat af en zo vliegen de eerste minuten voorbij. Een luxe, de meeste interviews met hem duren zo’n vijftien minuten. Voor FEM Business maakt hij een uitzondering.

In april 2005 zei u dat de ‘omstandigheden het gevaarlijkst en het lastigst ooit lijken’. Zijn de omstandigheden het gevaarlijkst en het lastigst ooit lijken’. Zijn de omstandigheden verbeterd of verslechterd?

“Ik refereerde aan de situatie in de VS waarbij wij te veel uitgaven hadden vergeleken met wat we produceerden, veel kapitaal in het buitenland moesten lenen en met een groot tekort op onze lopende rekening zaten. Dat was zeer oncomfortabel en een onhoudbare situatie. Mijn analyse was dat de VS vroeg of laat een crisis mee zou maken en nu hebben we er een. Mijn hoop is dat nu de noodzakelijke aanpassingen plaats zullen vinden.”

Wat zijn die aanpassingen?

“De consumptie in de VS moet afnemen. Onze export doet het goed. Dat komt voor een deel ook door de zwakke dollar. Het slechte nieuws is dat we ons in het midden van een zeer hachelijke situatie op de financiële markten bevinden. Dat zorgt voor onzekerheid. Tot nu toe is de economie niet ingestort, maar de kans op een recessie is duidelijk aanwezig in de VS. Ideaal zou zijn een periode van lage of zelfs geen economische groei in de VS en aanhoudende groei in Europa, Canada, Latijns-Amerika en Azië.”

De dollar is sterk verzwakt. Is de daling over?

“De dollar is waarschijnlijk te sterk geweest, gezien de onevenwichtigheden in de Amerikaanse economie en de sterke economische groei in andere landen. Wat ik graag zou willen zien is meer stabiliteit in de wisselkoers van de dollar. Instabiliteit van de koers van de dollar is noch voor de VS, noch voor de rest van de wereld goed. Dat zie je duidelijk in Europa. Jullie hebben besloten dat er een limiet was aan hoeveel volatiliteit in de wisselkoersen jullie konden hebben. Wat Europa nodig had, gezien de nauwe economische banden tussen Europese landen, was wisselkoersstabiliteit. De enige manier om wisselkoersinstabiliteit voorgoed uit de weg te ruimen, is de wisselkoersen af te schaffen. De meeste Amerikaanse economen waren zeer sceptisch over de Europese monetaire unie, ze zeiden dat het nooit zou werken. Jullie hebben groot gelijk gehad.”

Maakt de VS een milde en korte recessie mee?

Lachend: “Economen staan niet echt bekend als goede voorspellers. Het is waarschijnlijk dat de VS-economie behoorlijk wat tijd nodig zal hebben om terug te keren naar het pad van sterke economische groei. Dat komt door de aanpassingen die plaats moeten vinden. Dat proces is begonnen, maar is nog bij lange na niet voorbij. Het kan enkele jaren duren. Een recessie in de VS kan een onvermijdelijk deel zijn van die aanpassingen.”

Alan Greenspan, uw opvolger bij de Fed, vindt dit de ergste crisis van de laatste 50 jaar. Bent u het met hem eens?

“Het is een weergave van het nieuwe systeem en de machinaties van allerlei nieuwe producten zoals CDO’s, SUV’s, SIV’s, conduits, derivatives, options, swaps, swaptions, noem ze allemaal maar op. Samen hebben ze voor talloze verbanden gezorgd tussen financiële instellingen en dat maakt mensen onzeker. Het nieuwe systeem heeft, ondanks al zijn voordelen, de test van de markt uiteindelijk niet doorstaan. De crisis is zonder meer de meest complexe financiële crisis ooit. Of het ook de ergste economische crisis van de afgelopen 50 jaar zal zijn, dat moet nog blijken.”

Hoe kijkt u aan tegen de recente reddingsoperatie van Bear Stears door de Fed?

“Er is veel debat over de vraag of dat een goede of een slechte zet is geweest. Ik denk dat de Fed dat wat noodzakelijk was, heeft gedaan. Het was noodzakelijk door de vele verbanden tussen financiële instellingen. Die verbanden hebben andere instellingen gevoelig gemaakt voor problemen. Ik heb het gevoel dat het ingrijpen voor geruststelling heeft gezorgd op de financiële markten.”

Er waren geen negatieve effecten?

“Die zijn er ook. Die acties hebben wat fundamentele problemen opgeroepen. Bijvoorbeeld de vraag hoe ver de verantwoordelijkheid van de regering en de Fed reikt als het op het redden van banken en andere bedrijven die in problemen raken, aankomt.”

Wat zijn de gevolgen op de langere termijn?

“De acties van de Fed hebben ervoor gezorgd dat er verwachtingen zijn gecreëerd dat de centrale bank belangrijke financiële instellingen zal redden als ze in problemen komen. We kunnen het gewoon niet daarbij laten. Als je instellingen wilt beschermen, moet je ze reguleren en er toezicht op houden.”

U heeft een keer gezegd dat de inflatie in de jaren zeventig als het minst erge kwaad werd gezien. Denkt u dat de wereld in dat opzicht terugglijdt naar de jaren zeventig?

“De wereld leerde een zeer belangrijke les in de jaren zeventig en tachtig. Lage inflatie werd een wezenlijk onderdeel van het denken van de centrale bankiers. Het publiek ziet over het algemeen de inflatie niet als iets goeds. De les is dus niet vergeten, maar de tijd vliegt wel voorbij. De tijden van hoge inflatie en de problemen die dat met zich meebrengt, lijken als de dag van gisteren voor mij, maar veel mensen op de financiële markten waren toen niet eens geboren. Ik denk dat we van tijd tot tijd herinnerd moeten worden dat de inflatie een vijand is en dat, als je die dichtbij laat kruipen, deze je soms sneller bekruipt dan je wilt. Centrale banken in verschillende landen proberen zichzelf met het zogeheten beleid van inflation targeting te beschermen. Ze zeggen dan: ‘Onze geloofwaardigheid hangt af van de vraag of we de inflatie onder de target houden’. Ik vraag mij soms af waarom de centrale banken inflatie nastreven en niet de prijsstabiliteit. Of we terugglijden naar de jaren zeventig of niet, de test ligt voor ons. Ik denk dat de recente commentaren van de Fed-bestuurders geruststellend zijn.”

Welke overeenkomsten ziet u tussen nu en de jaren zeventig en tachtig?

“We hebben nu te maken met de stijgende olie- en voedselprijzen. Dat lijkt tot op zekere hoogte op het begin van de jaren zeventig. De centrale banken moeten de focus op inflatie niet verliezen in tijden waarin de economische groei laag is. Het laatste wat je wilt is dat de inflatie zich stevig verankert in de economie. We leven in tijden die een grote test case zijn voor de centrale banken.”

Onlangs sprak u uw voorkeur uit voor de Democratische presidentskandidaat Barack Obama. Waarom Obama?

“Ik heb het gevoel dat er in de VS veel te veel wordt gekibbeld. Er is te veel politieke impasse, te veel lobby voor kleine belangen, te veel geld en te veel invloed. Het resultaat is een afkalving van het geloof en van het vertrouwen in de overheid. Senator Barack Obama heeft een frisse visie en een frisse benadering die de kans biedt het land te verenigen.”

Waarom voelde u de behoefte überhaupt een van de kandidaten te steunen, u heeft dat nooit eerder gedaan?

“Na 30 jaar in de publieke dienst onder vijf presidenten uit beide partijen, mengde ik me niet graag in politieke campagnes. Nu is echter de tijd daarvoor aangebroken. Ik maak me zorgen over de richting waarin dit land gaat. We zijn toe aan verandering. Iemand moet het land herenigen.”

Wat zijn uw grootste zorgen?

“Ik ben 80 jaar oud. Ik ben opgegroeid tijdens de Tweede Wereldoorlog en ben begonnen als ambtenaar na de oorlog. Ik dacht toen dat de VS een constructieve missie had in de wereld: om internationale instellingen op te zetten, wereldhandel te stimuleren en wat toen bekend was als ‘de vrije wereld’ te leiden. Er was toentertijd veel respect voor de VS in de wereld. Ik denk dat we een stuk daarvan hebben verloren. Deels omdat andere landen zijn gegroeid, maar deels is dat ook onze eigen schuld. De oorlog in Irak is een voorbeeld. We hebben de indruk van unilateralisme en kortaf gedrag achtergelaten. Dat strookt niet met het soort leiderschap dat ik graag zie in de wereld.”

Dit stuk is afgeleid uit het allereerste interview dat Edin Mujagic had met Paul Volcker uit 2008

Interview Volcker juni 2008
Over de auteur

Over de auteur
Edin Mujagić

Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.