Inflatie. Daar kon je in 2022 niet omheen en de kans is groot dat dat woord de nieuwsberichten ook in 2023 zal domineren. Maar mede omdat het decennia geleden is dat de prijzen voor het laatst zo hard zijn gestegen, is er veel onbekend over dat fenomeen. Vandaar dat De Nederlandsche Bank (DNB) onlangs een inflatie-college heeft georganiseerd.
Het is een goed initiatief. Het is goed om mensen voor te lichten over zaken die hun dagelijkse levens danig beïnvloeden, zeker als het er sterk naar uit ziet dat langer dan we zijn gewend inflatie nog een lange tijd werkelijkheid zal blijven.
Teleurstellend was wel dat het grootste deel van het college bestond uit zenden door DNB. Er was nauwelijks ruimte voor vragen uit de publiek. Dat is ontzettend jammer. DNB gaf wel veel info maar de bank kan natuurlijk niet voorspellen met welke vragen mensen zitten. Was dat maar het enige minpuntje echter!
DNB-president Klaas Knot liet een grafiek zien waaruit duidelijk bleek hoe uitzonderlijk de huidige hoge inflatie is. „Je moet helemaal terug naar de jaren ’70 voor vergelijkbare prijsstijgingen”, aldus DNB-topman. „Toen hadden we trouwens ook een oliecrisis”, vervolgde hij.
’Toen hadden we trouwens ook een oliecrisis’. Ofwel: net als toen, is dat ook nu de reden voor de hoge inflatie. Geen woord over dat de inflatie in de jaren zeventig door blééf stijgen en hardnekkig werd door het verkeerde monetaire beleid in die tijd, lees eerst niet en daarna te langzaam en te weinig verhogen van de rente door de centrale banken.
Er was eveneens geen woord over de gevolgen van het ECB-beleid – dat, overigens, sterke overeenkomst vertoont met het beleid van vele centrale banken in de jaren zeventig – sinds 2008. In die periode is de geldhoeveelheid bijvoorbeeld met ruim 80 procent gestegen.
Doet dat ertoe? Jazeker! Aanhoudend te hoge stijging van de geldhoeveelheid is dé reden voor aanhoudend hoge inflatie. Het is in dat opzicht ook best opvallend dat de inflatie in Japan vanaf circa 0% in 2020 inmiddels opgelopen is naar iets minder dan 4% terwijl die in de VS en de eurozone vanaf vergelijkbare niveaus naar veel hogere hoogtes is gestegen.
Net als de eurozone, is ook Japan zeer afhankelijk van energie-invoer, zelfs meer dan wij. Kijk ik dan naar de toename van de geldhoeveelheid, dan zie ik dat de meest brede maatstaf daarvoor in Japan sinds 2008 met zo’n 60 procent is toegenomen terwijl de toename in de eurozone en de VS ruim 80 respectievelijk bijna 300 procent bedraagt.
Volgens DNB zijn er twee manieren waarop inflatie kan ontstaan. De eerste is, aldus de bank, „als de vraag naar goederen en diensten toeneemt en het aanbod die vraag niet kan bijbenen.” De tweede is als „er iets verandert in het aanbod van goederen en diensten. Als het meer geld kost om een product te maken, zal de maker een hogere prijs moeten vragen.”
De maker kan vragen wat hij wil, als de geldhoeveelheid niet hard stijgt, zal hij merken dat er geen kopers zijn en dus de prijs lager zetten. Hetzelfde geldt voor de eerste reden: de vraag naar goederen en diensten kan langdurig keer op keer harder toenemen dan het aanbod alleen als er te veel geld bijgedrukt wordt!
Knot vertelde de aanwezigen dat dé manier om inflatie af te remmen, het verhogen van de rente is. Hij wees er vervolgens op dat de Europese Centrale Bank (ECB) de rente sinds jaar al opgekrikt heeft van -0,5% naar inmiddels 2%.
Allemaal leuk en aardig maar hij had ook, voor de volledigheid, iets mogen zeggen over de mate waarín de ECB de rente verhoogt, want ook dat is zeer belangrijk. Vergelijk het met een voetbalwedstrijd. Na de eerste helft sta je 4-0 achter. In de tweede helft scoor je 2 keer, de tegenstander niet.
Dan heb je er wel iets aan gedaan, maar het is onvoldoende! Net zoals daar geldt dat de mate waarin je scoorde, telt, geldt dat ook voor renteverhogingen. Zéker in de wetenschap dat verschillende schattingen over hoe hoog de ECB-rente moet zijn om inflatie op termijn naar 2% terug te duwen en daarop te houden, erop wijzen dat er een 4 voor de komma moet staan.
Deze column is 21 december jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
