Sinds gisteren vergadert het rentecomité van de Fed. Ik zie het als een van de lastigste vergaderingen voor de bank in de laatste paar decennia. Waarom? Omdat de Fed de rente eigenlijk flink moet verhogen én meer verhogingen in het vooruitzicht stellen, gezien de inflatie(vooruitzichten/gevaar).
Anderzijds zou ze, met het oog op de problemen bij de banken en het risico dat die problemen groter worden, juist willen stoppen met renteverhogingen. Maar de bank kan de rente natuurlijk niet én verhogen én niet verhogen. Rente verhogen kan nog meer dingen stuk maken; nu al stoppen ermee opent de deur voor een serieus en langdurig inflatieprobleem down the road, jarenlang. Die spagaat geeft m.i. aan in welke situatie het Westen zich gemanoeuvreerd heeft inmiddels.
De wereld heeft anno 2023 te maken met twee grote problemen die, ieder afzonderlijk, geen onbekenden zijn, te weten een schuldenprobleem en een inflatieprobleem. Na de WOII hadden we ook een schuldenprobleem. Dat werd opgelost door wat hoge inflatie maar vooral door de enorme economische groei. In de jaren zeventig hadden we te maken met een enorm inflatieprobleem. Dát werd opgelost door, uiteindelijk, de rente fors op te krikken. Dat kon men doen omdat de schulden laag waren (het schuldenprobleem was opgelost in de jaren vijftig en zestig).
Nu spelen beide problemen tegelijkertijd en zorgt de combinatie ervoor dat de Fed nauwelijks een uitweg kan ontwaren. Verhoog de rente om het inflatieprobleem daadkrachtig genoeg aan te pakken en de economie lijdt eronder omdat de schulden te hoog zijn. Houd de rente gelijk en de inflatie kan jarenlang veel te hoog zijn, met alle gevolgen van dien voor de groei, welvaart maar ook buiten de economie om!
Als we zo, door de focus op het grotere beeld der dingen te zetten, naar de huidige tumult in het bankenlandschap kijken, dan kunnen we vrij snel concluderen dat opmerkingen zoals ‘het risk management faalde’ et cetera niet het punt zijn. Ja, het risk management faalde maar dit soort problemen krijg je als je de rente ruim een decennium op 0 % hebt gehouden, op grote schaal geld gedrukt hebt en sterk de verwachting had gewekt dat de rente voor altijd laag zal blijven. Dan zorg je ervoor dat bedrijven, huishoudens en overheden verslaafd raken aan gratis geld en als dat opium vervolgens minder uitbundig beschikbaar blijkt te zijn, gaan er dingen stuk.
Kijkend naar de laatste dagen, zien we o.m. dat de centrale banken behoorlijk wat liquiditeit beschikbaar hebben gesteld, in principe zonder limiet. Op korte termijn kan dat best voor rust zorgen maar uiteindelijk is zeer veel liquiditeit wat verdoving is op een voetbalveld als een speler een schop heeft gekregen en het uitkermt van pijn: de toegediende verdoving werkt een tijdlang maar wanneer het effect wegebt, wordt de pijn weer voelbaar. Natuurlijk, je kunt blijven verdoven, maar vroeg of laat zal dat allerlei en steeds meer nare bijwerkingen geven.
Beleidsmakers en centrale bankiers hebben de afgelopen dagen veel maatregelen genomen en de komende dagen en weken zullen er ongetwijfeld nog meer volgen. Maar aan de bron van het probleem, te veel geld in omloop en te ruim monetair beleid, daar wordt ondertussen heel weinig, veel te weinig, aan gedaan.
Deze column is 22 maart jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
