Geloofwaardigheid van de buitenwereld is het meest waardevolle bezit van een centrale bank. Het is een soort goodwill die niet op de balans te vinden is.
Geloofwaardigheid is voor een centrale bankier zeer waardevol omdat hoe geloofwaardiger een centrale bank is, des te effectiever haar beleid is. Bij hoge geloofwaardigheid hoef je als centrale bank bijvoorbeeld minder daadwerkelijk te doen om het gewenste resultaat te bereiken, bijvoorbeeld inflatie omlaag knuppelen. Als een geloofwaardige centrale bank zegt dat de inflatie op termijn mee zal vallen, dan is de kans klein dat bedrijven anticiperend op hoge inflatie, alvast de prijzen verhogen of dat vakbonden hogere looneisen stellen.
Bij lage geloofwaardigheid sta je als een centrale bank al bij voorbaat achter. Om dan de hoge inflatie terug in het hok te krijgen bijvoorbeeld, moet je juist extra veel de rente verhogen, om de buitenwereld te overtuigen dat het je menens is. Dat extra veel de rente verhogen kan natuurlijk economische schade opleveren.
Geloofwaardigheid is altijd zeer waardevol voor een centrale bank, maar zeker in een periode van hoge onzekerheid in de wereld, bijvoorbeeld over het verloop van inflatie in de jaren die komen. Ofwel: in perioden zoals nu.
Hoe het met die geloofwaardigheid gesteld is, kunnen we bijvoorbeeld afleiden als we kijken naar wat een centrale bank zegt te doen en wat de financiële markten verwachten dat die zal doen. Neem de Fed, de Amerikaanse centrale bank.
Die zegt al enige tijd dat ze de rente dit jaar zal verhogen naar boven de 5% en die rente daar vervolgens het hele jaar op zal houden. Maar al die tijd prijst de markt een scenario waarin de Fed weliswaar naar die 5% gaat, in de eerste helft van het jaar, maar het jaar uitluidt op 4,25%. Bijna een procentpunt verschil is nogal wat.
De Fed verwacht dat de inflatie in de VS dit jaar 3,1% zal bedragen; de markt neigt de geldontwaarding meer ergens tussen 3,5 en 4% te zien. Ook dat is te zien als dat markt de Fed niet gelooft.
In de eurozone verwacht de Europese Centrale Bank (ECB) dat de inflatie in 2024 weer om en nabij 2% zal bedragen en het inflatieprobleem dus verdwenen zal zijn. Maar de inwoners van de eurozone verwachten dat de prijzen in 2024 én 2025 met 3% per jaar zullen stijgen. Anders gesteld: zij geloven de centrale bank niet echt.
De geloofwaardigheid van de centrale banken is in de afgelopen jaren nogal gedaald, voordat in het geval van de ECB. Een belangrijke reden daarvoor is dat ze in 2021 en een deel van 2022 de inflatie die hoog was en verder steeg, bagatelliseerden.
Het gevaar van dat alles is dat de centrale banken de neiging kunnen krijgen de rente onnodig veel te verhogen en daarmee op korte termijn voor economische schade zorgen. Of dat ze, bijvoorbeeld doordat de economische groei laag uitpakt, inderdaad eerder stoppen met het verhogen van de rente dan ze eerder keer op keer aangaven. Waardoor de buitenwereld kan zeggen: zie je wel, ze zíjn niet te vertrouwen, hebben we altijd al gezegd!
Over vertrouwen en geloofwaardigheid in de ECB gesproken: het blijkt dat niet alleen de buitenwereld er vragen bij zet, hetzelfde geldt voor het eigen personeel. Dat bleek deze week uit een ondervraging onder de werknemers van de centrale bank.
Twee derde van ondervraagden zegt dat het vertrouwen in het bestuur van de bank gedaald is sinds 2019. Iets minder dan de helft zegt redelijk wat of veel vertrouwen in de leidinggevende kwaliteiten van Christine Lagarde en haar bestuur te hebben.
Wat zit de ECB-ers vooral dwars? De hoge inflatie en dat de ECB die niet onder controle krijgt. Met loonstijging die lager is dan de geldontwaarding, maken ECB-ers zich zorgen over hun koopkracht. De werknemers van de ECB horen het bestuur om de haverklap, in lezingen en interviews, spreken over de noodzaak om loonstijgingen in toom te houden terwijl ze menen dat werkenden, inclusief henzelf dus, niet moeten opdraaien voor hoge inflatie. Veroorzaakt deels door hun eigen werkgever, als u het mij vraagt.
Deze column is 18 januari jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
