31 maart 2022 | Door: Edin MujagićEdin Mujagić

Zo krijgt de Fed de inflatie niet onder controle

Verwar renteverhogingen van de Fed en de ECB niet met daadkrachtig optreden tegen inflatie. Met de verwachte rentestanden aan het eind van dit jaar zal het monetaire beleid de inflatie eerder aanjagen dan stabiel houden.

Navigeren aan de hand van de sterren is zo oud als het zee varen zelf. In het noordelijk halfrond was de Poolster hét baken voor ontdekkingsreizigers zoals James Cook, Christoffel Columbus of Vasco da Gama. De Poolster was niet alleen een van de meest zichtbare sterren, maar beweegt nauwelijks en is dus altijd op dezelfde plek aan de hemel te vinden. Centrale bankiers gebruiken hun eigen sterren om de juiste koers te bepalen door de onbekende wateren van de economie. De Poolster van de centrale banken heet r*, wat staat voor de neutrale reële rente.

Onder of boven r
Dat is het niveau van de rente die een centrale bank vaststelt, waarbij het monetaire beleid de economie en de inflatie stimuleert, noch afremt. Met andere woorden, het is het renteniveau dat zorgt voor voldoend economische groei zonder dat de economie oververhit raakt en niemand acht slaat op inflatie omdat die laag en stabiel blijft. Daarmee is de r* een meetlat die een centrale bank gebruikt om te bepalen of die de economie en inflatie aanjaagt of stimuleert en in welke mate. Ligt de reële rente van een centrale bank onder r*, dan krijg inflatie wind in de rug.

In evenwicht
Is de rente hoger dan r*, dan zorgt de centrale bank voor wind van voren. De reële rente van een centrale bank is de rente die het nieuws haalt – thans 0% in euroland – verminderd met de inflatie. In tegenstelling tot de Poolster, is de r* niet zichtbaar én verandert die van plek in loop der tijd. Dat is lastig navigeren, vandaar dat economen allerlei methodes ontwikkeld hebben de r* te schatten. De meest gangbare schattingen zijn dat dat evenwichtsrenteniveau in het euroland ongeveer 0,3% bedraagt en ongeveer 0,6% in de VS.

Eerst verhoging
Gisteren verhoogde de Fed de officiële rente van de bandbreedte 0 – 0,25% naar 0,25 – 0,50%. Het is de eerste verhoging sinds 2018 én het startschot van een serie renteverhogingen. Dit jaar komt het rentecomité nog zes keer bij elkaar en het ziet ernaar uit dat de bank na elke vergadering zal melden dat de rente verder omhoog gaat. In 2023 zou de rente nog eens drie keer opgetrokken worden. Daarmee zou het belangrijkste rentetarief in de wereld eind dit jaar op zo’n 2% kunnen liggen en eind 2023 op 2,75%.

Later omlaag
De kans bestaat dat de ECB vanwege de hoge inflatie eind dit jaar de Fed volgt en de rente één of twee keer verhoogt, van 0% naar 0,25 of 0,505.

In de VS bedraagt de inflatie 7,9% en de Fed houdt er rekening mee dat de inflatie de komende maanden verder zal klimmen door de oorlog in Oekraïne en de sancties over en weer. Omdat de inflatie voor een belangrijk deel door tijdelijke factoren aangejaagd wordt, zal die mettertijd zakken maar bij ongewijzigd monetair beleid zou de geldontwaarding veel te hoog blijven.

Geen zorg
Dat wil de Fed voorkomen en om daarin te slagen moet ze geld lenen duurder maken. Zullen de geplande renteverhogingen dit en volgend jaar afdoende zijn?

De eerdergenoemde r* stelt ons in staat vast te stellen of de plannen met de rente voldoende zullen zijn inflatie terug in het hok te krijgen en dus om ervoor te zorgen dat inflatie de komende jaren geen bron van zorg is. Als de Fed de rente dit jaar naar 2% brengt en als de inflatie daalt van bijna 8% nu naar 4,3% - die de leden van het rentecomité gemiddeld verwachten - dan zal de reële Fed-rente eind dit jaar zo’n -2,3% zijn.

Meer verhogingen?
Dat is veel lager dan r* van 0,6%. De reële Fed-rente zou eind 2023 ongeveer 0% bedragen, áls de inflatie zakt naar het verwachte niveau van 2,7% en de Fed de rente inderdaad dit jaar tijdens elke vergadering verhoogt.

En dat in 2023 drie keer herhaalt. Dat de bank dat van plan is, wil echter niet zeggen dat dat ook zeker gaat gebeuren. Als de Fed de teugels echt behoorlijk aanhaalt, dan kan dat zomaar voor lagere economische groei zorgen in 2023. En dat kan een streep door de renteplannen in 2023 betekenen.

Fed bevestigt het
Overigens: als de ECB de rente twee keer optrekt en de inflatie over dit hele jaar uitkomt op 5,1% die de bank zelf verwacht, dan zal de reële ECB-rente eind dit jaar – 4,6 of -4,8% bedragen. Dat is nogal ver verwijderd van de r* van 0,3%. Ofwel: verwar renteverhogingen van de Fed en de ECB níet met daadkrachtig optreden tegen inflatie.

Met de verwachte rentestanden aan het eind van dit jaar en zelfs eind volgend jaar, zal het monetaire beleid de inflatie eerder aanjagen dan stabiel houden. De bevestiging van dit vermoeden vinden we, vreemd genoeg, bij de Fed zelf.

Verder omhoog
De comitéleden verwachten dat de inflatie in de VS in 2023 2,7% zal bedragen en in 2024 2,3% zal zijn. Daarmee zou de geldontwaarding de komende jaren hoger zijn dan 2%.

De Fed-bestuurders weten dat ook, getuige hun inflatieverwachtingen voor 2023 en 2024. Ik houd er rekening mee dat, als de economische groei hoog blijft, de Fed de officiële rente in 2023 meer zal moeten verhogen dan de bank nu aangeeft. Maar zodra dat duidelijk wordt, neemt ook de kans op een economische recessie toe omdat het maar de vraag is of de Amerikaanse economie een rente van 3% en meer aan kan.

Zeker in 2023 en 2024, wanneer het hersteleffect na de recessie uit 2020 en de lage groei in 2021, die de groei dit jaar behoorlijk maar wel per definitie tijdelijk, aanjaagt, verdwijnt.

Zo krijgt de Fed de inflatie niet onder controle
Over de auteur

Over de auteur
Edin Mujagić

Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.