De Amerikaanse economische groei is flink minder dan het vorige kwartaal. Is dit het teken dat de economie afkoelt en de rente omlaag kan, vraagt Edin Mujagic zich af. En wat doet de inflatie? Hopelijk komt er geen stagflatie.
Al enkele kwartalen op rij hebben we een soort macro-economische uitvoering van de film Groundhog Day. Net zoals in die film dezelfde dag zich keer op keer herhaalde, herhaalden in de macro-versie de afgelopen kwartalen.
Telkens werd hadden verwacht dat de Amerikaanse economie zou struikelen over de hoge rentes en telkens weer verraste die economie door almaar harder te groeien. Is de Amerikaanse economie in het eerste kwartaal gestruikeld?
Gisteren werd bekend dat de economische groei in de eerste drie maanden van dit jaar 1,6% bedroeg. Dat was minder, zowel ten opzichte van de groei in de laatste drie maanden van vorig jaar (3,4%) als ten opzichte van de verwachtingen (2,5%).
Ik heb economie vergeleken wel eens met een vliegtuig met vier motoren. De vier motoren van de economie zijn de uitgaven van huishoudens, investeringen, overheidsbestedingen en de buitenlandse handel. Kijken we naar die motoren en hoe die gedraaid hebben in het eerste kwartaal, dan zien we dat de consumptie van huishoudens en overheidsuitgaven aanmerkelijk minder snel zijn gegroeid dan in de laatste drie maanden van 2023.
Huishoudelijke consumptie is toegenomen met 2,5%, waar dat in het vierde kwartaal van vorig jaar nog 3,3% was. Overheidsuitgaven namen in het eerste kwartaal met 1,2% toe (was 4,6%). Dit geeft aan dat de aanhoudend hoge begrotingstekorten de economie steeds minder oppeppen.
Wat dat betreft, zijn begrotingstekorten het beste te vergelijken met een medicijn en de economie met ons lichaam: iemand die langdurig een medicijn moet innemen, zal na enige tijd de dosis moeten opvoeren om hetzelfde effect te krijgen. Ons lichaam raakt namelijk immuun.
Dat geldt ook voor de groei opstuwende werking van hoge begrotingstekorten op de korte termijn. Voor aanhoudende opwaartse druk op de groei moeten die tekorten almaar toenemen. Dat is in de VS bijzonder lastig omdat het begrotingstekort al immens is. Investeringen zijn overigens wel aangetrokken, met 3,2%, maar niet over de breedte.
In de laatste drie maanden van vorig jaar was er nog een groei van 0,9%. Werpen we een blik op de buitenlandse handel, dan zien we dat uit de warenhuizen en Amerikaanse havens slechts 0,9% meer goederen werden verscheept naar andere landen (in de periode oktober – december 2023 prijkte er een plus van 5,1%).
Omgekeerd was er sprake van drukte van jewelste: Amerika voerde 7,2% meer spullen in, iets wat we gerust een spectaculaire stijging mogen noemen, aangezien import eind 2023 een stijging van iets meer dan 2% liet zien. In die cijfers zijn de effecten van de sterke dollar zichtbaar, maar ook het effect van het feit dat de Amerikaanse economie al een geruime tijd aanmerkelijk beter draait dan andere economieën.
Het eerste houdt in dat buitenlandse spullen voor de Amerikanen goedkoper zijn geworden; het tweede betekent dat Amerikanen veel meer consumeren dan inwoners van andere landen. Bezien vanuit het buitenland, betekenen lage economische groei elders en de sterke dollar, dat de vraag naar goederen met ‘Made in the USA’-stempel erop niet bepaald toegenomen is.
Als we kijken naar de bijdragen van de motoren van de economie aan de groei in het eerste kwartaal, dan zien we dat de huishoudelijke consumptie 1,68 procentpunt bijgedragen heeft (was in het vierde kwartaal 2,20 procentpunt), investeringen 0,56 procentpunt (was 0,15) en overheidsuitgaven 0,21 procentpunt (was 0,79). Buitenlandse handel leverde een negatieve bijdrage (-0,86 procentpunt, waar dat in de laatste maanden van vorig jaar een positieve bijdrage van 0,25 procentpunt is geweest).
Tot slot namen de voorraden bij bedrijven af, wat de groei met 0,35 procentpunt omlaag drukte. Dit lijkt erop te wijzen dat de Amerikaanse economie gestruikeld is. Of dat daadwerkelijk het geval is, zal het lopende kwartaal moeten uitwijzen. De grote vraag is vooral hoe de consumentenuitgaven zich de komende tijd zullen ontwikkelen.
Als die weer harder gaan groeien, dan zal dat erop duiden dat er van struikelen geen sprake is. Wat zo’n scenario mogelijk zou maken, is het feit dat de lonen in de VS sneller toenemen dan inflatie. Aan de andere kant geldt dat het opgepotte coronasteungeld, dat de economische groei in de afgelopen kwartalen behoorlijk aanjoeg, nagenoeg op is of op zijn minst snel opraakt.
Het is maar de vraag of het feit dat de lonen sneller stijgen dan de inflatie het stokje over kan nemen wat stijging van de consumentenbestedingen betreft. Dat de inflatie in de VS de laatste maanden weer stijgt, is wat dat betreft geen gunstige ontwikkeling.
Hetzelfde geldt voor berichten dat steeds meer huishoudens in financiële problemen (dreigen te) komen, hetgeen te zien is aan het groeiende aantal achterstallige betalingen en wanbetalers. Voor de Fed levert dit tezamen een behoorlijk dilemma op: waar de economie mogelijkerwijs een lagere rente behoeft, is juist aanhoudend hoge rente nodig met het oog op de ontwikkelingen op het inflatiefront.
Het is altijd lastig voor een centrale bank de juiste koers uit te stippelen als economische groei omlaag en inflatie omhoog bewegen. Stagflatie is dan de term die heel snel in gedachten opkomt. Vertoonde de Amerikaanse economie, met afnemende groei en weer stijgende inflatie, aan het begin van dit jaar verschijnselen van een soort stagflatie light versie?
Vanmiddag worden nieuwe inflatiecijfers gepubliceerd in de VS, iets wat meer duidelijkheid kan verschaffen over die vraag. Dat eerder deze week bleek dat een inflatiemaatstaf (kern PCE inflatie) onverminderd hard is blijven stijgen in de eerste maanden van dit jaar, klinkt onheilspellend. Als economische groei stabiliseert tussen, zeg, 1 en 2%, dan zal er weinig schrikbarends aan de hand zijn in de VS (hoewel zo’n lage groei grote gevolgen tijdens verkiezingen begin november kan hebben, zeker als de inflatie ook nog eens hoog blijft).
Zakt de groei in de komende kwartalen onder die grens, verwacht dan een nieuw golf van recessievrees maar ook renteverlagingen van de Fed tegen die tijd. Veert de groei weer terug naar 3% en meer en blijkt er dus geen sprake te zijn van een struikelpartij, dan is de kans groot dat de inflatie voorlopig niet richting 2% zal zakken en kan de kans toenemen dat de Fed eerder de rente zal moeten verhogen dan verlagen in 2025!
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
