Het is ondertussen voor iedereen duidelijk dat de eurozone met een schuldenprobleem te maken heeft. In te veel eurolanden zijn de staatsschulden te hoog, wat onder meer het aanpakken van de hoge inflatie door de Europese Centrale Bank (ECB) lastig maakt. Immers, dat doe je door rente stevig op te krikken maar dat kan juist van een schuldenprobleem een schulden crisis maken.
Geen wonder dat er dan in toenemende mate nagedacht wordt over hoe dat probleem op te lossen.
Een van de voorstellen is dat de ECB een deel van de schulden afschijft. Dat kan tegenwoordig vrij snel omdat de bank, door jarenlang schuldpapier te kopen, op een berg staatsobligaties ligt. Het lijkt mij echter een verkeerde manier van het oplossen van het schuldenprobleem, ook omdat ik me afvraag of het het probleem überhaupt zou oplossen.
Een eenmalige schuldreductie met de belofte ’dit doen we nu en nooit meer’ klinkt leuk op papier maar zodra je een keer schulden afgeschreven hebt, is elke belofte ’dit doen we nooit meer’ volstrekt ongeloofwardig! Vergeet ook niet: we hébben in de eurozone al eens die afspraak gemaakt, de ’no bail out’-clausule, bij de invoering van de euro. Dus geen oplossing als u het mij vraagt.
Zo’n afschrijving van een deel van de schulden lost ook niets structureels op omdat het gedrág van landen zoals Italië niet verandert. Sterker, als je dat taboe van schulden afschrijven doorbreekt, zouden dat soort landen wellicht nog méér voelen voor op de pof leven! Ofwel: onverantwoord gedrag en dito beleid zou gewoon doorgaan en voordat je het weet zouden de schulden terug zijn op het niveau van voor de afschrijving. gaat gewoon door.
Wat ook vaak wordt genoemd is dat de tucht van de markt voor discipline zou zorgen vanwege die ’dit doen we nooit meer’-belofte. Over dat laatste heb ik het al gehad. En wat die tucht van de markt betreft: we hebben letterlijk onlangs gezien dat de ECB echt allergisch is voor te veel/te snel stijgende rentes in zwakke eurolanden, de bank heeft zelfs een nieuw instrument geschapen met het doel dat te voorkomen! Ofwel... wélke tucht van de markt? Je moet dan wel een vrije markt hébben en dat zit er niet in dankzij de ECB.
Schulden kwijtschelden zou in mijn optiek ook het onverantwoord financieel beleid niet bestraffen maar belonen én is, voor wat het waard is, in mijn ogen moreel verwerpelijk.
Concluderend: een oplossing van het Europese schuldenprobleem moet het gedrag veranderen omdat dát de structurele oplossing zou zijn. Alles wat het gedrag niet wijzigt en stoelt op ongeloofwaardige beloftes voor de toekomst, is geen oplossing maar een tijdelijk lapmiddel met pijnlijke gevolgen later.
Waar ik mee zou beginnen, is om van de dienstensector in de eurozone een net zo interne markt te maken als voor goederen. Dan zal de productiviteit stijgen (nu stijgt die in goederensector drie keer zo hard als in de dienstensector en blijft de groei van de productiviteit in de eurozone ver achter die in de Verenigde Staten), wat de economische groei een blijvende impuls zou geven en via die hogere groei het schuldenprobleem verlichten (want meer inkomsten en lagere uitgaven voor de overheden, hogere nominale groei en dus een lagere schuld als percentage ervan).
Deze column is 14 september jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
