Het langverwachte rapport van de Studiegroep Begrotingsruimte is er dan eindelijk. Die studiegroep bestaat uit de hoogste ambtenaren van een aantal kernministeries en brengt voorafgaand aan verkiezingen advies uit over de begroting met een focus op middellange en lange termijn. De studiegroep werd opgericht in 1971, het jaar waarin nogal wat belangrijke dingen hebben plaatsgevonden, zeg ik ook als auteur van ’Keerpunt 1971’.
Het jongste rapport van de Studiegroep Begrotingsruimte, dat 155 pagina’s telt, is groot nieuws vooral omdat daarin valt te lezen dat Den Haag vanaf 2028 elk jaar 17 miljard euro moet vinden om overheidsfinanciën niet te laten ontsporen. Dat is nogal wat geld, iets minder dan 2 procent van ons bruto binnenlands product, elk jaar weer.
De potentiële problemen zijn van eigen makelij. Zo zijn de overheidsuitgaven in de afgelopen jaren fors opgelopen, onder meer doordat de overheid meende elk probleem te tackelen door er een zak geld tegenaan te gooien. Den Haag heeft daarmee vooral de symptomen van problemen geprobeerd te camoufleren, maar de echte problemen zijn met rust gelaten.
Het rapport bevat verstandige taal. Hadden eerdere regeringen naar eerdere aanbevelingen geluisterd, dan stonden we als land anno 2023 er veel beter voor.
Ik kan me voorstellen dat het voor velen te ver gaat 155 pagina’s te gaan lezen, hoe belangrijk het document en verstandig de inhoud ook mag zijn. Ik maak het u makkelijk. De kern staat namelijk op pagina 13, in de vorm van een tabel.
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/195928b0-5231-11ee-a64f-0255c322e81b.png)
Tabel 4 laat zien wat de ontwikkeling is geweest van de collectieve uitgaven sinds 2000, zeg maar de ontwikkeling van de omvang van de overheid. De trend is duidelijk stijgend. Die stijgende trend is de verklaring waarom uw belastingen en heffingen almaar hoger zijn geworden, waarom onze inflatie de doorgaans hoger ligt dan in veel andere Europese landen, waarom boodschappen doen in Nederland veel duurder is dan over de grens, net als tanken en waarom bedrijven, vooral mkb, almaar meer wind tegen kreeg afgelopen jaren, om enkele zaken te noemen.
Kijkend naar die tabel op pagina 13, is het ook lastig te beweren dat marktwerking doorgeschoten is en dat neoliberalisme de reden is voor zaken zoals toegenomen ongelijkheid. Ongelijkheid is toegenomen maar niet door neoliberalisme of kille ongebreidelde marktwerking, maar door aanhoudend te veel geld drukken en uitgeven door de overheden (Nederland is geen uitzondering, in heel Europa gebeurt hetzelfde), iets wat voor inflatie zorgt, het grootste herverdelingsmechanisme dat bestaat en dat, zoals de historie ons leert, ongelijkheid vergroot, niet verkleint.
Over Europa gesproken: de studiegroep zegt dus dat onze toekomstige regering vanaf 2028 elk jaar iets minder dan 2 procent van het bbp moet zien te vinden om de overheidsfinanciën niet te laten ontsporen. In de wetenschap dat onze staatsschuld best laag is, durf ik me bijna niet de vraag te stellen wat dan in hemelsnaam landen zoals Italië of Frankrijk moeten doen om hun overheidsfinanciën in het gareel te houden. Ik vrees dat de ECB pleisters zal moeten plakken. Hallo geldontwaarding!
Deze column is 13 september jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
