De Nederlander is nog steeds bijzonder somber, maar de mate van somberheid neemt af. Dat is af te leiden uit het consumentenvertrouwen dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vanmorgen bekendmaakte. De index die onze stemming peilt, kwam uit op -33 punten; een maand eerder bleef de teller steken op -38 punten. Het gemiddelde van de afgelopen twintig jaar bedraagt -10.
De laagste stand, toen we dus met z’n allen het meest somber waren, was in oktober vorig jaar. Het is geen toeval dat diezelfde maand de piek van inflatie markeerde. Sindsdien daalt de geldontwaarding en neemt ons vertrouwen dus ook toe (of, beter, neemt de mate van onze somberheid af).
Af en toe iets raars
De relatie tussen consumentenvertrouwen en inflatie is een stevige: als inflatie zakt, neemt dat vertrouwen toe, als inflatie stijgt, wordt de consument somber.
Omdat de consument doorgaans makkelijker geld laat rollen als hij optimistisch is, is er ook een direct effect op de economie. Af en toe gebeurt er wel iets raars. Zoals vorig jaar. Terwijl het vertrouwen in het land het ene na het andere dieptepunt bereikte, bleef de huishoudelijke consumptie stijgen. De verklaring is achteraf redelijk makkelijk te vinden.
Vorig jaar steeg de inflatie met de maand, om uiteindelijk iets boven 17% te pieken. Logischerwijs domineerde dat ook het nieuws. Een mens wordt nou eenmaal somber bij berichten over 17% geldontwaarding.
Vast energiecontract
De consumptie nam echter gewoon toe omdat de gemiddelde Nederlander aanmerkelijk beter gestemd was over zijn eigen situatie! En dat verbaast niet. Enerzijds waren er behoorlijke loonstijgingen. Die moesten de torenhoge inflatie compenseren maar deden meer dan dat. Inflatie was zo hoog door de gestegen energieprijzen. Echter, in 2022 nam het CBS aan dat ieder Nederlands huishouden elke maand zijn energiecontract afsloot.
En dus gingen de hoge energieprijzen linea recta in het maandelijkse inflatiecijfer zitten. Veel huishoudens hadden echter een vast energiecontract en merkten daar weinig van. In combinatie met de genoemde hoge loonstijging, overheidssteun en een zodanig sterke arbeidsmarkt dat de kans op ontslag nihil was, trokken we met zijn allen de (online) winkelstraten in. Zeker omdat ook nog de huizenprijzen bleven klimmen, wat huiseigenaren ook al een goed gevoel bezorgde. Vandaar de ongebruikelijke combinatie van dalend consumentenvertrouwen en stijgende consumptie.
Uitbundig optimisme
Een herhaling van zo’n omgeving is in 2024 niet te verwachten. De loonstijgingen vlakken af en houden de, dalende, inflatie bij. Met het vooruitzicht op een periode van lage economische groei en toenemend aantal faillissementen, is het te verwachten dat de werkloosheid zal oplopen. Huizenprijzen zakken licht. Dat de inflatie daalt, hoeft in 2024 niet te leiden tot uitbundig optimisme. Het prijsniveau is blijvend hoger komen te liggen. Inflatie is de verandering van het prijsniveau maar de ervaring leert dat we vaak die twee door elkaar halen.
Dus als we een stuk kaas van €8 in de supermarkt zien liggen, denken we ’dat ga ik niet betalen’ en ’inflatie is best hoog zeg’. Terwijl dat stukje kaas een jaar eerder misschien al €8 kostte, ofwel er was geen kaasinflatie om het maar zo te noemen. Ervaring leert ook dat we aan dat nieuwe prijsniveau gaan wennen, maar dat het enige tijd duurt. Ooit vonden we €2,50 voor een koffie veel en tegenwoordig zijn we eraan gewend geraakt.
2024 is springplank
Al met al betekent dit voor mij dat ik best optimistisch ben…over 2025. 2024 kan wel eens een jaar worden waarin we aan zaken zoals die prijs van een stuk kaas wennen. Het zou me niet verbazen als ons vertrouwen in loop van 2024 langzaam aan verder verbetert, mede door de verder dalende inflatie en, hopelijk, weinig onzekerheid over welk beleid de nieuwe regering zal voeren. Volgend jaar kan dan ook een springplank worden voor een economisch goed 2025. De groeiramingen van 1,5% groei in Nederland in 2024 lijken mij op dit moment eerder te optimistisch dan te pessimistisch.
Deze column is 22 november jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
