Nee, stop maar met hopen, er komt geen zachte landing voor de economie, denkt Edin Mujagic. De omgekeerde rentecurve is een slecht teken, maar er zijn meer tekenen die wijzen op een Amerikaanse een recessie.
Net zoals de schatzoekers naar het mythische El Dorado zoeken, zoeken centrale bankiers naar een zachte landing. Van een zachte landing spreken we als een centrale bank de rente net voldoende weet te verhogen om de te hoge inflatie te beperken, zonder dat de economie in een recessie komt.
Dit lukt heel af en toe. Enerzijds omdat het altijd lastig is in te schatten hoe allerlei economische onderdelen zullen reageren op renteverhogingen. Anderzijds is het lastig in te schatten wannéér al die onderdelen last gaan krijgen van renteverhogingen.
We weten dat er tussen een rentewijzing en het moment waarop die wijziging grip krijgt op de economie één tot twee jaar zit. Tel daarbij op het feit dat de rente niet een keer wordt verhoogd, maar meerdere keren achter elkaar en de banken hebben te maken met een uiterst complexe situatie.
Centraal bankieren vergelijk ik vaak het met besturen van een auto, waarbij het stuur met een vertraging van tussen een half uur en 1,5 uur reageert op een bochtige weg.
Hoe groot is dan de kans om dat zonder ongelukken te doen? De laatste tijd lijkt dat vrij groot te zijn, althans als we het over de kans op die zachte landing hebben.
Immers, inflatie daalt wereldwijd, een (voelbare) recessie blijft uit, de werkloosheid is overal historisch laag, banen liggen voor het oprapen, aandelenkoersen stijgen vrolijk en ook de huizenprijzen zitten weer in de lift.
En dat allemaal nadat de centrale banken de rentes met enkele procentpunten hebben verhoogd in iets meer dan één jaar tijd en de kapitaalmarktrentes behoorlijk zijn opgelopen! Nee, ik begrijp de euforie ten aanzien van de zachte landing wel.
Ik hoop ook van harte dat we de conclusie kunnen trekken dat we getuige zijn geweest van zo'n zeldzaam fenomeen. Maar ik acht de kans op een zachte landing toch niet groot. En niet alleen omdat we uit het verleden weten dat die paar keer dat het gelukt is, dat gelukt is omdat de centrale banken anticiperend op problemen de rentes hadden verhoogd.
Sinds 2022 zijn renteverhogingen als reactie op problemen die zich voordeden, een wereld van verschil. Nee, het zou me niet verbazen als een zachte landing toch uitblijft.
Waarom? De inflatie daalt weliswaar, maar dat is niet hetzelfde als dat de inflatie verslagen is. De geldontwaarding blijft aan de hoge kant, onderliggend blijft de opwaartse druk op de prijzen hoog en er is veel wat erop wijst dat de inflatie de komende jaren eerder hoog dan te laag zal uitpakken.
Denk aan demografie (arbeid wordt schaarser en dus duurder), de globalisering, die onder druk staat, de energietransitie en het begrotingsbeleid. Hoge begrotingstekorten zijn de norm geworden lijkt het wel, wat inflatoir is.
De stijging van de lonen blijft aanmerkelijk hoger dan de toename van de productiviteit, wat een structurele daling van inflatie naar lage niveaus haast onmogelijk maakt. Als ik naar het recessie-deel van de definitie van een zachte landing kijken, dan heb ik sterk het vermoeden dat de effecten van de opgelopen rentes nog moeten optreden.
De rentecurve is ook al enige tijd omgedraaid, vaak een slecht teken. Het verschil tussen de 10-jarige en 3-maands rente in de VS bijvoorbeeld, heeft een uitstekend trackrecord als het op het signaleren van een recessie aankomt.
In de afgelopen decennia werd dat verschil voor elke recessie negatief. Nadat dat gebeurde, volgde een recessie, gemiddeld genomen, twaalf maanden later. Dat verschil is in oktober 2022 negatief geworden.
Ook andere doorgewinterde recessievoorbodes wijzen op een grote kans op een recessie in de VS in de tweede helft van dit jaar of begin 2024. Denk daarbij aan de Leading Indicators van de Conference Board in de VS.
Geen wonder dat het model van de regionale centrale bank in New York dat de kans op een recessie over twaalf maanden bijhoudt, op het moment op 67,3% staat.
Stel dat die aanwijzingen inderdaad juist blijken te zijn en een recessie een kwestie van tijd is: kunnen we ook bijna real time zien dat een recessie begonnen is? Nee? Immers, van een recessie spreken we als een economie twee kwartalen achter elkaar krimpt.
Aangezien we cijfers over economische groei in een periode per definitie pas ná die periode hebben, kunnen we alleen maanden nadat een recessie is begonnen, vaststellen dat een recessie gaande is. Vaak is die dan alweer zelfs voorbij.
Sinds enige tijd hebben we echter een indicator die ons in staat stelt een recessie waar te nemen vlak voordat die begint of in het beginstadium ervan! Dat hebben we te danken aan de Amerikaanse econome Claudia Sahm.
Die ontwikkelde de Sahm-indicator. Die indicator vertelt ons bijna real time of een recessie begonnen is of op het punt staat te beginnen. De Sahm-indicator zegt dat als het driemaands gemiddelde werkloosheidpercentage 0,5 procentpunt of hoger uitkomt dan het laagste werkloosheidspercentage in de twaalf maanden die vooraf gingen, een recessie binnenkort begint of begonnen is.
Die indicator staat op het moment op 0,07 procentpunt en zegt dus dat een recessie niet op korte termijn te verwachten is. Maar de eerdergenoemde indicatoren, zoals de omgekeerde rentecurve, schreeuwen als het ware dat een recessie over enkele maanden niet zou verbazen.
Vegen we dat allemaal samen op één hoop, dat lijkt de conclusie te zijn dat een recessie in de VS voorlopig niet aan de orde is, maar dat die beginnend zo een beetje na de zomer geen kwestie is van óf maar wanneer.
Over recessies gesproken: die in de afgelopen decennia werden heel vaak veroorzaakt door te lang een te ruim monetair beleid. Komt u dat ook bekend voor?
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
