De schrik zat er goed in toen de nationale trots uit Veldhoven, ASML, zich onlangs voegde bij de steeds langer wordende rij van bedrijven die aangaven dat de vestigingsklimaat in Nederland verslechtert. Bedrijven zoals ASML zouden daardoor deels of in zijn geheel Nederland kunnen verlaten.
In allerijl werd Operatie Beethoven uit de grond gestampt, met als doel die bedrijven en hun toekomstige investeringen in Nederland te houden.
Het kabinet gaat de eerder aangekondigde maatregelen waar bedrijven niet over te spreken waren, zoals belasting op inkoop van eigen aandelen en versobering van de expatregeling, terugdraaien. Alleen kost dat terugdraaien geld, geld dat al ingeboekt is en geoormerkt voor andere doeleinden, zoals verhoging van het minimumloon. En zo blijft er grote onzekerheid over het beleid van Den Haag, nu over hoe die ommezwaai gefinancierd zal worden.
Die onzekerheid komt bovenop de grote onvoorspelbaarheid van het overheidsbeleid; maatregelen aankondigen om die vervolgens weer terug te draaien. Een ander voorbeeld daarvan is fondsen met een specifiek doel instellen om vervolgens geld eruit te halen voor hele andere doeleinden. De enige zekerheid lijkt te zijn dat de rekening op het bordje van huishoudens en bedrijven zal komen, direct, via hogere belastingdruk en indirect via hoger dan noodzakelijke inflatie als gevolg van begrotingstekorten en de financiering ervan.
Het kabinet focust zich met zo’n operatie Beethoven op het behóud van wat Nederland heeft. Dat is nodig maar nog beter zou zijn als Den Haag zich zou richten op het scheppen van voorwaarden om in de toekomst meer bedrijven van het kaliber ASML te zien ontstaan en groot worden in de polder. Dáárvan is de toekomstige stijging van de productiviteit, hét wondermiddel in de economie, en daarmee de toekomst van onze economie en welvaart, op een duurzame manier, afhankelijk. Behoud van ASMLs van nu alleen is niet voldoende daarvoor.
Mozart
De componist Beethoven was sterk beïnvloed door zijn voorganger, Wolfgang Amadeus Mozart, wiens faam onverminderd voortleeft, ruim 200 jaar na zijn dood. Dat willen we als land ook, dat de faam van ASML’s van nu en in de toekomst heel lang een associatie met Nederland wordt, naast de tulpen, onze kaas en de Delta-werken. Nu Operatie Beethoven afgerond is, stel ik daarom Operatie Mozart voor: consolideren van de opbrengt van Beethoven, aangevuld met structurele focus op het scheppen van een omgeving waarin nieuwe bedrijven à la ASML kunnen ontstaan en gedijen in de toekomst.
Wat daarvoor nodig is, zijn zaken zoals een voorspelbare overheid, die niet voor nog meer onzekerheid maar voor lage inflatie en daarmee lage rentes zorgt, wat op zijn beurt gezonde overheidsfinanciën vereist maar ook voldoende ruimte aan de marktkrachten overlaat in plaats van steeds verder uitdijing van de publieke sector.
De Amerikaanse president Ronald Reagan heeft de kijk van de overheid op de economie ooit omschreven met: ‘als het beweegt, belast het. Als het blijft bewegen, reguleer het. En als het stopt met bewegen, subsidieer het.’ Getuige het aantal subsidies en hoe graag onze overheid ernaar grijpt, lijkt onze economie in de fase van stoppen met bewegen te komen. Dat staat haaks op wat we nodig hebben. Het roer moet zo snel mogelijk om.
Deze column is 3 april jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
