De Europese Centrale Bank zegt een actief klimaatbeleid te voeren. Maar de focus van de centrale bank op het stimuleren van groei leidt onherroepelijk tot schade aan het klimaat en de natuur. Dat stelt Edin Mujagić, hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer.
De energietransitie pakt duurder uit dan gedacht door de hoge rente, meldde deze krant onlangs (FD, 14 juni). Op dit nieuws volgde een nóg luidere roep richting de Europese Centrale Bank (ECB) om meer te doen om de energietransitie mogelijk te maken. Volgens de ECB zelf voert de bank al een actief klimaatbeleid. Een bestuurder van de bank rechtvaardigde dat onlangs door te stellen dat 'als we de natuur vernietigen, we ook de economie vernietigen'. Het lijkt er echter op dat de ECB met zijn beleid juist die natuur alleen maar schaadt.
De natuur lijdt als de economie te hard groeit, namelijk als de werkelijke groei hoger is dan de zogeheten houdbare groei. Dit is duurzame groei. De schattingen voor het groeipercentage van de houdbare groei in de eurozone liggen rond 1,5% per jaar en de trend is dalende. Ligt het groeipercentage langdurig hoger dan het duurzame groeipercentage, dan komt dat in feite erop neer dat de vraag naar goederen en diensten groter is dan wat op een duurzame manier geproduceerd of aangeboden kan worden. Met alle gevolgen voor het klimaat en onze natuur van dien.
Bedrijven ruiken echter kansen wanneer de vraag hoog is en proberen zoveel mogelijk goederen en diensten aan te bieden om aan een groeiende vraag te voldoen. Zo belanden bedrijven in een wedloop waarbij er te veel grondstoffen aan de natuur worden onttrokken. Bovendien stijgt door de extra groei de uitstoot van CO2 mee. Als de vraag op deze manier onophoudelijk wordt gestimuleerd groeit de economie te hard.
Reële rente
Door de structureel lage rente van de afgelopen jaren is de ECB schuldig aan deze overstimulering. De reële rente – de rente die een centrale bank vaststelt minus de inflatie – lag de afgelopen jaren niet ver boven 0%. En ook nu nog is, nadat de ECB de rente naar het hoogste niveau sinds 2001 heeft gebracht, het rentepercentage te laag om houdbare groei te stimuleren. Dat komt omdat de inflatie inmiddels hoger is dan het door de ECB vastgestelde rentepercentage van 3,5%. De reële rente is dus behoorlijk negatief. Naar verwachting blijft dat ook zo in 2024 en 2025, ondanks de dalende inflatie.
Als de ECB écht de klimaatverandering wil bestrijden en de natuur wil beschermen, dan moet de bank bij zichzelf beginnen en de rente veel verder optrekken. Maar precies dát is de ECB niet van plan om te doen, aangezien minder groei nog altijd wordt gezien als iets ernstigs. Dat leidt ertoe dat, zodra de eerste tekenen zich aandienen dat de groei afvlakt of er een recessie op komst is, de bank meteen gaat nadenken hoe dat kan worden voorkomen. Of hoe ze ervoor kan zorgen dat de periode van lage groei of krimp zo kort mogelijk duurt.
Klimaatverandering
Wie klimaatverandering en de gevolgen daarvan wil tegengaan, moet ervoor zorgen dat de uitstoot van CO2 en andere schadelijke broeikasgassen omlaag gaat en behoorlijk ook. Er zijn twee routes om dat doel te bereiken. De ene route voert via een lange periode van aanmerkelijk lagere groei dan we uit het verleden gewend zijn. Daar is niets mis mee; onze levensstandaard verandert niet significant, maar het is wel een impopulaire boodschap omdat generatie na generatie is opgegroeid met de les dat méér groei goed is, en minder groei slecht.
De andere route is door het houdbaregroeipercentage op te krikken. Er komt een moment waarop dat gaat gebeuren, als we nieuwe technologieën hebben uitgevogeld en de toepassingen ervan hebben uitgerold om te kunnen groeien zonder dat de natuur eraan ten onder gaat. Het bereiken van dat punt vergt tijd maar wordt bespoedigd door een stabiel macro-economisch klimaat en lage kapitaalmarktrentes. Beide zijn onmogelijk zonder structureel lage inflatie.
In het meest gunstige geval duurt het zeer waarschijnlijk nog een behoorlijk lange tijd voordat we via de tweede route ons doel hebben bereikt. Tot die tijd geldt: wil je de natuur redden, dan moet een lagere groei de standaard worden, is een hogere rente van de ECB nodig én moet men afscheid nemen van de pavlovreactie om bij elk zuchtje economische tegenwind alles uit de kast te trekken om de vraag omhoog te blijven stuwen. Zolang de ECB dat niet erkent en het gedrag wijzigt, zal de bank een beleid voeren dat bijdraagt aan het vernaggelen van onze natuur.
Deze column is 21 juni jl. gepubliceerd in FD.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
