Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakte deze week bekend dat de arbeidsproductiviteit in Nederland in het tweede kwartaal lager was dan in het eerste kwartaal. Wanneer het CBS iets meldt over economische groei of inflatie, krijgt dat heel veel aandacht in het land. Arbeidsproductiviteit niet en dat is zeer onterecht. Zowel die groei als inflatie hangen daar namelijk van af.
Productiviteit is niets anders dan het verschil in hoeveel spullen je dit jaar in een uur bijvoorbeeld kon maken vergeleken met je productie per uur een jaar eerder. De toename daarvan is zeer belangrijk.
Met zijn allen willen we hogere economische groei, arbeid aantrekkelijk maken en lagere inflatie, om maar wat zaken uit het economisch debat te noemen. Als de productiviteit toeneemt, kunnen we dat allemaal voor elkaar krijgen terwijl iedereen er beter van wordt.
Als de productiviteit rap stijgt, kunnen bedrijven zich loonstijgingen veroorloven die hoger liggen dan de inflatie terwijl ze meer winst maken ook als ze hun prijzen niet of nauwelijks verhogen. Kortom, iedereen tevreden. Werknemers omdat de lonen harder stijgen dan de inflatie, bedrijven omdat ze toch meer winst maken en de samenleving omdat de inflatie laag blijft. Daarom geldt dat productiviteit misschien niet alles is, maar zonder productiviteit is alles al snel niets.
De trend in de stijging van de arbeidsproductiviteit is in het Westen al decennialang dalend. Daarom moeten de beleidsmakers in het Westen zich altijd focussen op hoe arbeidsproductiviteit aan te jagen.
Dat vereist niet alleen investeringen in nieuwe technologieën of opleiden van mensen maar ook zaken zoals bedrijven stimuleren zich niet op de korte termijn te richten en zorgen voor voldoende concurrentie (strenge mededinging). Ook gezonde overheidsfinanciën horen daarbij. Hoe dat zo?
Hoe hoger begrotingstekorten c.q. staatsschulden zijn, des te meer de overheden moeten lenen en des te minder geld er beschikbaar is voor bedrijven om te lenen voor investeringen, waardoor ze een hogere rente moete betalen. Dat probleem kun je ’oplossen’ door geldpersen aan te zetten, maar dat resulteert in oplopende inflatie en via die weg stijgende langetermijnrentes.
Op dit moment stijgen de lonen harder dan de productiviteit en dat betekent dat óf inflatie ingebakken wordt in het systeem (als bedrijven die hogere loonkosten doorberekenen) óf de winstgevendheid onder druk komt te staan (als bedrijven die kosten niet of deels doorberekenen).
Er is echter ook een derde mogelijke, gunstige, uitkomst.
Onderzoek wijst uit dat de productiviteit kan toenemen als lonen eigenlijk te hard stijgen (lees sneller dan de productiviteit toeneemt). Dat komt doordat werknemers dan extra gemotiveerd worden. In de huidige krappe arbeidsmarkt kan dat ook nog eens de werknemers extra binden aan het bedrijf, wat een voordeel zou zijn, bijvoorbeeld omdat aannemen van iemand anders lastiger is (want arbeidsmarkt krap) en het inwerken duur kan zijn.
Automagnaat Henry Ford heeft ooit de lonen van zijn werknemers verdubbeld en noemde dat later de beste kostenbesparende maatregel die hij ooit doorvoerde. Omdat de productiviteit daarna zo hard toenam dat die verdubbeling van lonen ruimschoots goedgemaakt werd.
Deze column is 2 november jl. gepubliceerd in Dft.nl
Edin Mujagic is hoofdeconoom en onderdeel van ons beleggingcomité. Naast zijn werk bij OHV heeft Edin meerdere boeken geschreven over macro-economische en monetaire geschiedenis. Daarnaast is hij een graag geziene spreker en auteur bij gerenommeerde media.
Op de hoogte blijven van de economische ontwikkelingen? Onze hoofdeconoom Edin Mujagić deelt maandelijks zijn visie. Schrijf u hier in voor Edins nieuwsbrief.
In de nieuwsbrief van OHV leest u welke invloed de macro-economische ontwikkelingen hebben op de financiële markten en 'onze' beleggingen.
